පසුගිය වසර කිහිපය තුළ, අපි කෘත්‍රිම බුද්ධිය (Artificial Intelligence) හෙවත් AI ගැන කතා කළේ, E-mail ලියන්න, චිත්‍ර අඳින්න, සහ අපේ එදිනෙදා වැඩ කටයුතු ලේසි කරන සහායකයෙකු විදියටයි. ඒත් Google සමාගමේ AI පර්යේෂණ අංශය විසින් නිකුත් කරන ලද නිවේදනයක්, AI වලට කළ හැකි දේ පිළිබඳව අප සිතා සිටි සීමාවන් සම්පූර්ණයෙන්ම බිඳ දමමින්, මනුෂ්‍ය වර්ගයා මුහුණ දෙන දරුණුතම රෝගයක් වන පිළිකාවට එරෙහි සටනේ, නව, දැවැන්ත බලාපොරොත්තුවක් ජනිත කර තිබේ.
Google සමාගමේ Gemma නම් වූ "විවෘත මූලාශ්‍ර" (open-source) AI model එක භාවිතා කරමින්, මෙතෙක් වෛද්‍ය විද්‍යාවට "සුව කළ නොහැකි" (untreatable) යැයි සැලකූ, දරුණු පිළිකා වර්ග ඉලක්ක කර විනාශ කළ හැකි, විප්ලවීය නව ප්‍රතිකාර ක්‍රමවේදයක් (therapy) සොයා ගැනීමට හැකි වූ බව ඔවුන් ලොවට හෙළි කළා.
මේක නිකම්ම නිකම් අලුත් බෙහෙතක් හොයාගත්තා වගේ දෙයක් නෙවෙයි. මේක, පිළිකාව හැදෙන මූලිකම හේතුවක් ඉලක්ක කරලා, ඒකට පහර දෙන විදියක්, AI එකක් විසින්ම හොයාගත්තු පළවෙනි අවස්ථාවක්. වඩාත් සුවිශේෂී වන්නේ, මේ දැවැන්ත සොයාගැනීම, ChatGPT වැනි යෝධ, වසා දැමූ AI පද්ධතියකින් නොව, ලොව පුරා සිටින ඕනෑම පර්යේෂකයෙකුට ලබාගත හැකි Gemma වැනි විවෘත මෙවලමක් හරහා සිදු වීමයි. මේ සොයාගැනීම, අනාගතයේදී පිළිකා ප්‍රතිකාර නිර්මාණය කරන ආකාරය සදහටම වෙනස් කළ හැකි, ඓතිහාසික සංධිස්ථානයක් ලෙස සැලකේ.
මෙතෙක් පැවති අභියෝගය: "සුව කළ නොහැකි" පිළිකා නම් වූ නොබිඳිය හැකි පවුර
මේ සොයාගැනීමේ සැබෑ වටිනාකම තේරුම් ගන්න, අපි මුලින්ම මේ "සුව කළ නොහැකි" පිළිකා වල තියෙන ප්‍රශ්නේ මොකක්ද කියලා හරියටම දැනගන්න ඕන.
- පිළිකාව යනු කුමක්ද? සරලවම, අපේ ශරීරයේ සෛල පාලනයකින් තොරව, අසාමාන්‍ය ලෙස සහ වේගයෙන් බෙදීයාම.
- සාම්ප්‍රදායික ප්‍රතිකාර (Chemotherapy): Chemo වැනි ප්‍රතිකාර වලින් කරන්නේ, වේගයෙන් බෙදෙන හැම සෛලයකටම පහර දෙන එක. මේ නිසා, පිළිකා සෛල වගේම, අපේ ශරීරයට අවශ්‍ය නිරෝගී, හොඳ සෛලත් (හිසකෙස් වල සෛල, සමේ සෛල වගේ) විනාශ වෙනවා. දරුණු අතුරු ආබාධ (side effects) ඇතිවෙන්නේ ඒ නිසයි.
- ඉලක්කගත ප්‍රතිකාර (Targeted Therapy): නූතන වෛද්‍ය විද්‍යාවේදී, විද්‍යාඥයින් උත්සාහ කරන්නේ, පිළිකා සෛල වල විතරක් තියෙන, යම් කිසි විශේෂ දුර්වලතාවයක් (vulnerability) හොයාගෙන, ඒකට විතරක් පහර දෙන බෙහෙත් හදන්න. මේක, නිරෝගී සෛල වලට කරන හානිය අවම කරන නිසා වඩාත් ඵලදායී ක්‍රමයක්.
- නොවිසඳුණු ප්‍රශ්නය: හැබැයි, සමහර දරුණු පිළිකා වර්ග වල, මේ වගේ පහර දෙන්න පුළුවන් පැහැදිලි දුර්වලතාවයක් හොයාගන්න බැහැ. ඒ පිළිකා සෛල, නිරෝගී සෛල වලට ගොඩක් දුරට සමාන නිසා, ඒවාට විතරක් පහර දෙන විදියක් හොයාගන්න එක, පිදුරු ගොඩක ඉඳිකටුවක් හොයනවා වගේ, මිනිස් මොළයකට කරන්න බැරි තරම් අමාරු වැඩක් වුණා.
මෙහෙයුම: පිළිකාවේ සැඟවුණු " Achilles' Heel" එක සෙවීම
Google පර්යේෂකයෝ, මේ ප්‍රශ්නය විසඳන්න, මනුෂ්‍යයෙකුට කරන්න බැරි තරම් දැවැන්ත වැඩක්, එයාලගේ AI model එකක් වන Gemma ට පැවරුවා.
- Gemma යනු කවුද? Gemma කියන්නේ Google සමාගම විසින් නිර්මාණය කරන ලද, Gemini AI පවුලේ තාක්ෂණයම පදනම් කරගත්, සැහැල්ලු (lightweight) AI model පෙළක්. මෙහි ඇති වැදගත්ම දේ තමයි, මේවා open-source වීම. ඒ කියන්නේ, මේ AI model එකේ කේතය සහ එය පුහුණු කළ ආකාරය, ලෝකයටම විවෘතයි. ඕනෑම කෙනෙකුට ලබාගෙන පාවිච්චි කරන්න, දියුණු කරන්න පුළුවන්.
- Gemma ගේ මෙහෙයුම: Google පර්යේෂකයින්, Gemma AI model එකට, විවිධ පිළිකා වර්ග වලට අදාළ, අතිවිශාල ජානමය දත්ත (genetic data) සහ ප්‍රෝටීන (protein) පිළිබඳ දත්ත සාගරයක් ලබා දුන්නා. Gemma ගේ එකම කාර්යය වුණේ, මේ දත්ත සාගරය පීරා, මිනිස් ඇසට හසු නොවන, සැඟවුණු සම්බන්ධතා (patterns) හඳුනා ගැනීමයි. සරලවම කිව්වොත්, "මේ පිළිකා සෛල වලට විතරක්ම තියෙන, එයාලට නැතුවම බැරි, එකම එක දුර්වලතාවයක් (critical vulnerability) හොයන්න" කියන එක තමයි Gemma ට ලැබුණු command එක.
Gemma ගේ විප්ලවීය සොයාගැනීම: පිළිකා සෛලයේ "එකම එක ආරක්ෂකයා"
අතිවිශාල දත්ත විශ්ලේෂණයකින් පසුව, Gemma විසින් පිළිකා සෛල වල පැවැත්මට අදාළ, මෙතෙක් වෛද්‍ය විද්‍යාව හරිහැටි අවධානය යොමු නොකළ, තීරණාත්මක දුර්වලතාවයක් හඳුනා ගත්තා. විද්‍යාත්මකව "Synthetic Lethality" ලෙස හඳුන්වන මේ සංකල්පය, අපි සරල උදාහරණයකින් තේරුම් ගමු.
හිතන්න, සෛලයක් කියන්නේ, දොරටු දෙකක් (Door A සහ Door B) තියෙන කාමරයක් වගේ කියලා. මේ කාමරය ඇතුළේ නිපදවෙන විෂ ද්‍රව්‍යයක් (toxin) එළියට දාන්න, මේ දොරවල් දෙකෙන් එකක් හරි ඇරලා තියෙන්නම ඕන.
- නිරෝගී සෛලය (දොරටු දෙකම වැඩ): නිරෝගී සෛලයක, Door A සහ Door B කියන දෙකම හොඳට වැඩ කරනවා. ඔයා බෙහෙතක් දීලා Door B එක වැහුවත්, සෛලයට පුළුවන් Door A එක ඇරලා, විෂ ද්‍රව්‍ය එළියට දාලා, දිගටම ජීවත් වෙන්න. ඒ නිසා නිරෝගී සෛලයට හානියක් වෙන්නේ නෑ.
- පිළිකා සෛලය (එක දොරටුවක් කැඩිලා): Gemma හොයාගත්තා, සමහර දරුණු පිළිකා වල ජානමය දෝෂයක් (genetic defect) නිසා, එයාලගේ Door A එක ස්වභාවයෙන්ම කැඩිලා, වහලම තියෙනවා කියලා. ඒ පිළිකا සෛල, තමන්ගේ විෂ ද්‍රව්‍ය එළියට දාන්න, සම්පූර්ණයෙන්ම යැපෙන්නේ Door B එක මත විතරයි. Door B කියන්නේ, ඒ පිළිකා සෛලයේ "එකම එක ජීවන මාර්ගය" සහ එකම ආරක්ෂකයා.
මෙන්න Gemma ගේ සැලැස්ම: දැන්, ඔයා බෙහෙතක් දීලා, මේ පිළිකා සෛල වල තියෙන Door B එක විතරක් වැහුවොත් මොකද වෙන්නේ?
පිළිකා සෛලය ඇතුළේ විෂ ද්‍රව්‍ය එකතු වෙලා, එළියට යන්න කිසිම පාරක් නැතුව, ඒ සෛලය ඇතුළෙන්ම විනාශ වෙලා යනවා. ඒත්, මේ බෙහෙත නිරෝගී සෛලයකට ගියාට, ඒකේ Door A එක තාමත් වැඩ කරන නිසා, ඒ සෛලයට කිසිම හානියක් වෙන්නේ නෑ.
මේක, පිළිකා සෛල වලට විතරක්ම ඉලක්ක කර පහර දෙන, අතිශයින්ම බුද්ධිමත් සහ නිවැරදි (precise) ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක්. Gemma, මේ "Door B" එකට අදාළ නිශ්චිත ප්‍රෝටීනය සහ ජානය හඳුනාගෙන, විද්‍යාඥයින්ට අලුත් බෙහෙතක් හදන්න blueprint එකක්ම ලබා දීලා තියෙනවා.
ඇයි මේක මෙච්චර වැදගත්? Open-Source AI එකක බලය
මේ සොයාගැනීම, පිළිකා සටනට විතරක් නෙවෙයි, මුළු AI සහ විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ ලෝකයටම ලොකු බලපෑමක් කරනවා.
1. විද්‍යාව හැමෝටම (Democratizing Science): Gemma කියන්නේ open-source model එකක් නිසා, Google එකේ පර්යේෂකයෝ කරපු මේ දේම, ලෝකේ ඕනම තැනක ඉන්න, ශ්‍රී ලංකාවේ විශ්වවිද්‍යාලයක ඉන්න පර්යේෂකයෙකුට වුණත්, නැවත උත්සාහ කරලා බලන්න, ඒක තවත් දියුණු කරන්න අවස්ථාව ලැබෙනවා. AI බලය, ලොකු සමාගම් කිහිපයකට විතරක් සීමා නොවී, ලෝකය පුරාම පැතිරෙනවා.
2. ඖෂධ සොයාගැනීමේ වේගය: මිනිස් පර්යේෂකයෙකුට නම් අවුරුදු ගණනාවක් ගතවෙන මේ වගේ සොයාගැනීමක්, Gemma වගේ AI model එකකට ඉතා කෙටි කාලයකින් කරන්න පුළුවන්. මේක, අලුත් බෙහෙත් වර්ග වෙළඳපොළට එන කාලය අතිශයින්ම කෙටි කරනවා.
3. සහයෝගීත්වයේ නව යුගය: Google සමාගම, මේ AI model එක සහ මේ සොයාගැනීමට අදාළ දත්ත, ලෝකයේ විද්‍යාත්මක ප්‍රජාවට ලබා දෙන්න කටයුතු කරනවා. මේ නිසා, ලෝකය පුරාම ඉන්න විද්‍යාඥයින්ට පුළුවන්, එකිනෙකාගේ දැනුම එකතු කරලා, මේ ප්‍රතිකාර ක්‍රමය තවත් ඉක්මනට දියුණු කරන්න.
4. වෙනත් රෝග සඳහාත් යොදා ගැනීමේ හැකියාව: මේ AI model එක, පිළිකාවට විතරක් නෙවෙයි, Alzheimer's, Parkinson's වගේ, ජානමය හේතු තියෙන තවත් දරුණු රෝග ගණනාවක සැඟවුණු දුර්වලතා හොයාගන්න, අනාගතයේදී පාවිච්චි කරන්න පුළුවන්.
AI සහ මිනිසාගේ නව සන්ධානය
Google සමාගමේ Gemma AI model එකෙන් කරපු මේ සොයාගැනීම, AI වල සැබෑ බලය පෙන්නුම් කරන ඓතිහාසික අවස්ථාවක්. AI කියන්නේ, මනුෂ්‍ය විද්‍යාඥයින්ව ප්‍රතිස්ථාපනය කරන දෙයක් නෙවෙයි. ඒ වෙනුවට, ඒ විද්‍යාඥයින්ට, මෙතෙක් විසඳන්න බැරි යැයි සිතූ ගැටළු විසඳන්න, සුපිරි බලයක් ලබා දෙන, නැතුවම බැරි සහායකයෙක්.
Gemma වැනි open-source මෙවලම් වල බලයෙන්, පිළිකාව පමණක් නොව, තවත් බොහෝ රෝග වලට එරෙහි සටනේදී, මනුෂ්‍ය වර්ගයා තීරණාත්මක ජයග්‍රහණ ලබන දිනය, තවත් ළං වී ඇති බවට, මේ සොයාගැනීම හොඳම සාක්ෂියයි. AI එකේ බුද්ධියයි, මනුෂ්‍ය විද්‍යාඥයින්ගේ කැපවීමයි එකතු වුණු මේ නව සන්ධානය, අනාගතයේදී තවත් ජීවිත මිලියන ගණනක් බේරාගනු ඇති බවට කිසිම සැකයක් නැහැ.
Source: blog.google
