ඔබේ PC එක start වෙන්න ගොඩක් වෙලා ගත වෙනවා නම්, ඒක ඔබේ එදිනෙදා වැඩවලට ලොකු බාධාවක් වෙන්න පුළුවන්. උදේට PC එක on කරලා ටික වෙලාවක් බලන් ඉන්න එක කලින් ලොකු දෙයක් නෙවෙයි වගේ හිතුණත්, මේ වෙද්දී ඒක ලොකු issue එකක් වෙලා තියෙනවා. ගොඩක් අයට මේක common problem එකක්. අපිට මේ ගැටළුව ගෙදරදීම විසඳගන්න පුලුවන් ක්‍රම 13ක් ගැන අද කතා කරමු.
1. Startup Programs Disable කරමු
PC එක start වෙනකොට ගොඩක් programs automatically open වෙනවා, ඒකෙන් boot time එක වැඩි වෙනවා කියලා ඔබ දන්නවද? උදාහරණයකට, Skype, Spotify, එහෙමත් නැත්නම් ඔබේ antivirus software එකත් PC එක on වෙනවත් එක්කම run වෙන්න ගන්නවා. මේවා ඕනෑමතිකවම start වෙන එක නවත්තන්න Task Manager එකට යන්න පුළුවන්. Task Manager එක open කරන්න Ctrl + Shift + Esc ඔබන්න, එතකොට Startup tab එක බලන්න. එතන ඔබට list එකක් පේනවා, ඒකෙන් ඔබට ඕනෑම unnecessary programs disable කරන්න පුළුවන්. Right-click කරලා "Disable" එක select කරන්න, එතකොට ඊළඟ restart එකේදී ඒවා run වෙන්නේ නැහැ. උදාහරණයකට, ඔබට Skype එක ඕනෑමතිකවම open වෙන්න ඕනේ නැත්නම්, ඒක disable කරලා බලන්න. ඒකෙන් boot speed එක ලේසියෙන් වැඩි වෙනවා.
2. Windows Updates කරමු
Windows updates එක ගැන ඔබ කොහොමද හිතන්නේ? ගොඩක් අය updates එක install කරන්න ප්‍රමාද කරනවා, ඒත් ඒකෙන් slow startup එක fix වෙන්න පුළුවන්. Microsoft එක එක වෙලාවක updates release කරනවා, ඒවා එක්ක performance improvements එනවා. Settings එක open කරලා Windows Update section එකට ගිහින් updates තියෙනවද බලන්න. "Check for updates" එක click කරලා available updates තියෙනවා නම් ඒවා download කරලා install කරන්න. උදාහරණයකට, 2025 ජනවාරි update එකෙන් boot time එක optimize කරපු feature එකක් ආවා කියලා ගොඩක් අය කිව්වා. ඒක install කරලා restart කරලා බලන්න, ඔබේ PC එකේ speed එක වැඩි වෙන්න ඉඩ තියෙනවා.
3. Hard Drive එක Clean කරමු
Hard drive එකේ space එක අඩු වුණොත් PC එක slow වෙනවා කියලා ඔබ දන්නවද? ගොඩක් අය PC එකේ files එකතු කරනවා, ඒත් ඒවා clean කරන්න අමතක වෙනවා. File Explorer එක open කරලා C: drive එක බලන්න, unnecessary files එකක් තියෙනවා නම් ඒවා delete කරන්න. උදාහරණයකට, ඔබ download කරපු old movies, games, documents එකතු වෙලා space එක අඩු වෙලා තියෙන්න පුළුවන්. Disk Cleanup tool එකත් භාවිතා කරන්න පුළුවන්, "This PC" එකේ C: drive එක right-click කරලා "Properties" එක බලන්න, එතන Disk Cleanup එක select කරලා temporary files, recycle bin files ඉවත් කරන්න. Space එක වැඩි වුණොත් boot process එක smooth වෙලා ඉක්මන් වෙනවා.
4. SSD එකකට Upgrade කරමු
ඔබ තවමත් traditional HDD එකක් use කරනවා නම්, SSD එකකට upgrade කරන්න බලන්න. HDD එකකට වඩා SSD එක ගොඩක් fast, experts ලා කියනවා SSD එකකින් PC එක seconds 10-15 ඇතුළත start වෙනවා කියලා. SSD එකකට upgrade කරන්න කලින් ඔබේ PC එක compatible ද කියලා check කරන්න ඕනේ. Motherboard එක SATA port එකකට support කරනවා නම්, SSD එකක් install කරන්න technician කෙනෙක්ගෙන් උදව් ගන්න පුළුවන්. උදාහරණයකට, 256GB SSD එකක් ගත්තොත් Windows එක install කරලා basic software එකත් එක්ක ලේසියෙන් run කරන්න පුළුවන්. Boot speed එක වැඩි වෙනවා වගේම overall performance එකත් improve වෙනවා.
5. Background Services අඩු කරමු
PC එක start වෙනකොට ගොඩක් background services run වෙනවා, ඒකෙන් CPU එකට load එකක් එනවා. Services app එක open කරන්න Windows key + R ඔබලා services.msc type කරන්න. එතන list එකක් තියෙනවා, ඒකේ non-essential services බලලා disable කරන්න. උදාහරණයකට, "Windows Search" එක ඔබට ඕනෑමතිකවම run වෙන්න ඕනේ නැත්නම්, ඒක right-click කරලා Properties > Startup type > Disabled කරන්න. ඒත් careful වෙන්න, "Windows Update" වගේ system-critical services off කළොත් PC එකේ stability එකට බලපාන්න පුළුවන්. ඒක නිසා ඔබ දන්න services විතරක් disable කරන්න.
6. Fast Startup Enable කරන්න
Windows 10 සහ 11 වල Fast Startup කියන feature එක තියෙනවා, ඒකෙන් boot time එක අඩු කරන්න පුළුවන්. Fast Startup එක enable කරන්න Control Panel එකට ගිහින් Power Options එක බලන්න. "Choose what the power buttons do" එක click කරලා "Change settings that are currently unavailable" එක ඔබන්න, එතන "Turn on fast startup" එක check කරලා save කරන්න. ඒක already enabled නම් skip කරන්න. Fast Startup එක work කරන්නේ PC එක shutdown කරනකොට system state එක save කරලා, ඊළඟ start එකේදී ඒක quickly load කරනවා. ඒකෙන් boot speed එක ලේසියෙන් වැඩි වෙනවා.
7. Malware Scan කරමු
Malware කියන්නෙත් slow startup එකකට ලොකු හේතුවක් වෙන්න පුළුවන්. PC එකේ virus එකක් තියෙනවා නම් ඒක background එකේ run වෙලා resources ගන්නවා. මේකෙන් අපි කොහොමද ගැලවෙන්නේ? Windows Defender එක open කරලා full scan එකක් run කරන්න, "Virus & threat protection" එකට ගිහින් "Scan options" > "Full scan" select කරන්න. Scan එක ටික වෙලාවක් ගත වෙන්න පුළුවන්, ඒත් ඒකෙන් malware එකක් තියෙනවා නම් detect කරලා remove කරන්න පුළුවන්. Third-party antivirus එකක් (වගේ Norton, McAfee) තියෙනවා නම් ඒකත් use කරලා scan කරන්න, ඒකෙන් PC එක clean වෙලා startup speed එක වැඩි වෙයි.
8. Drivers Update කරන්න
Outdated drivers කියන්නෙත් slow performance වලට ලොකු හේතුවක්. PC එකේ hardware components (graphics card, sound card) drivers ටික update කරන්න Device Manager එකට යන්න. Windows key + X ඔබලා "Device Manager" select කරන්න, එතන list එක බලලා outdated drivers එකක් තියෙනවා නම් right-click කරලා "Update driver" එක ඔබන්න. "Search automatically for drivers" එක තෝරන්න, Windows OS එක latest driver එක ස්වයංක්‍රීයවම install කරයි. එහෙම නැත්නම් manufacturer website එකට (වගේ NVIDIA, AMD) ගිහින් manually download කරන්න. උදාහරණයකට, NVIDIA graphics driver එක update කළාම boot speed එක වැඩි වුණා කියලා ගොඩක් අය කියනවා.
9. Visual Effects Reduce කරමු
Windows visual effects එක boot time එකට බලපානවා, ඒක ගැන ඔබ දන්නවද? Animations, shadows, transparency effects එකෙන් PC එකේ resources ගන්නවා. Settings එක open කරලා System > Advanced system settings > Performance settings එකට ගිහින් "Adjust for best performance" select කරන්න. ඒකෙන් සියලුම visual effects off වෙනවා, PC එකේ speed එක වැඩි වෙනවා. ඔබට animations විතරක් ඕනෑමතිකවම තියාගන්න ඕනේ නම් "Custom" එක තෝරලා ඒවා pick කරන්න. ඒකෙන් startup process එක lightweight වෙලා ඉක්මන් වෙනවා.
10. BIOS Update කරන්න
BIOS outdated නම් startup slow වෙන්න පුළුවන්, ඒක motherboard එකේ firmware එකක්. BIOS එක update කරන්න manufacturer website එකට ගිහින් latest version එක download කරන්න. උදාහරණයකට, ASUS motherboard එකක් තියෙනවා නම් ASUS website එකට ගිහින් model number එක type කරලා BIOS file එක ගන්න. USB drive එකකට ඒක save කරලා BIOS update process එක start කරන්න, instructions එක follow කරන්න. මෙතනදි ඔයා ප්‍රවේසම් වෙන්න ඕනේ, update එක fail වුණොත් PC එක brick වෙන්න පුළුවන්. Updated BIOS එකෙන් boot speed එක improve වෙනවා.
11. RAM එක වැඩි කරන්නේ කොහොමද?
RAM එක අඩු නම් PC එක start වෙන්න ගොඩක් වෙලා යනවා, ඒකෙන් multitasking එකත් slow වෙනවා. Task Manager එකේ Performance tab එක බලලා RAM usage එක check කරන්න, ඒක 80%ට වැඩි නම් RAM එක වැඩි කරන්න ඕනේ. 4GB RAM එක තියෙනවා නම් 8GB හෝ 16GB දක්වා upgrade කරන්න. RAM එක ගන්න කලින් motherboard එක compatible ද කියලා බලන්න, technician කෙනෙක්ගෙන් උදව් ගන්න. උදාහරණයකට, 16GB RAM එකක් install කළාම startup seconds 20ක් ඇතුළත වුණා කියලා ගොඩක් අය කියනවා.
12. Startup Repair Tool එක Use කරමු
Windows එකේ built-in Startup Repair tool එක තියෙනවා, ඒක slow startup එකට fix එකක් වෙන්න පුළුවන්. Settings එක open කරලා Update & Security > Recovery > Advanced startup එකට ගිහින් "Restart now" එක ඔබන්න. PC එක restart වුණාම Troubleshoot > Advanced options > Startup Repair එක select කරන්න. Tool එක run වෙලා boot issues scan කරලා fix කරයි, ඒකෙන් startup speed එක වැඩි වෙන්න ඉඩ තියෙනවා.
13. Fresh Windows Install කරමු
ඔක්කොම try කරලත් slow startup එක fix නොවුණොත්, fresh Windows install එකක් බලන්න. මේකට කලින් data backup කරගන්න ඕනේ, external hard drive එකකට හෝ cloud එකකට files save කරන්න. Windows website එකෙන් latest Windows ISO file එක download කරලා USB drive එකකට bootable media එකක් හදන්න, Rufus වගේ tool එකක් use කරන්න පුළුවන්. USB එකෙන් boot කරලා Windows reinstall කරන්න, process එක follow කරලා PC එක format කරලා new install එකක් දාන්න. ඒකෙන් PC එක brand-new වගේ වෙනවා, startup speed එක ගොඩක් වැඩි වෙනවා.
